เรื่องน่ารู้ยาคุมฉุกเฉิน

เรื่องน่ารู้ยาคุมฉุกเฉิน (emergency contraceptive pills, morning-after pills) 

เป็นยาเม็ดฮอร์โมนขนาดสูงที่รับประทานหลังจากมีเพศสัมพันธ์เพื่อลดโอกาสที่จะตั้งครรภ์ 

ข้อบ่งชี้ในการใช้

1.หลังจากที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน 

2.สตรีถูกข่มขืน (Sexual assault) 

3.ถุงยางแตก หลุด หรือใส่ไม่ถูกต้อง 

4.ลืมทานยาคุมกำเนิด 

>ชนิดฮอร์โมนรวมตั้งแต่ 3 เม็ด 

>ชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินชนิดเดี่ยวลืมทานเกินเวลา 3 ชั่วโมง 

>ชนิด desogestrel-containing pill (0.75 mg) มากกว่า 12 ชั่วโมง จากเวลาทานปกติ

>เลยกำหนดฉีดยาคุม ชนิด norethisterone enanthate (NET-EN) มากกว่า 4 อาทิตย์ ชนิด depot-medroxyprogesterone acetate (DMPA) มากกว่า 7 วัน ชนิด combined injectable contraceptive (CIC) diaphragm or cervical cap หลุด ขาด หรือแตก ก่อนเอาออก 

5.ล้มเหลวในวิธีการหลั่งข้างนอก เช่นหลั่งในช่องคลอด หรืออวัยวะเพศด้านนอก คำนวณวันเว้นมีเพศสัมพันธ์พลาดห่วงคุมกำเนิดหลุด หรือยาฝังหลุด       

ข้อควรรู้ก่อนกินยาคุมฉุกเฉิน   

>> ยาคุมฉุกเฉินไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อได้ หากต้องการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ควรใช้วิธีสวมถุงยางอนามัยจะดีที่สุด

>> และหากกินบ่อยๆ อาจเสี่ยงต่อการท้องนอกมดลูกได้

>>  การรับประทานยาเม็ดแรกภายใน 72 ชั่วโมง หลังการมีเพศสัมพันธ์ดังกล่าวตามด้วยยาเม็ดที่สอง จะให้ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 75% แต่หากเริ่มยาภายใน 24 ชั่วโมง หลังการมีเพศสัมพันธ์ จะให้ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์เพิ่มขึ้นเป็น 85% ดังนั้นจึงควรรับประทานยาเม็ดแรกหลังการมีเพศสัมพันธ์ให้เร็วที่สุด

>> สามีภรรยาที่ยังไม่พร้อมมีบุตรแต่ต้องการคุมกำเนิดในระยะยาว มีวิธีคุมกำเนิดที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพมากกว่าเช่น การรับประทานยาคุมแบบรายเดือน 

ผลข้างเคียงจากการทาน ยาคุมฉุกเฉิน 

…ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน เลือดออกกะปริดกะปรอย ประจำเดือนมาไม่ปกติ

**หากอาเจียนภายใน 2 ชั่วโมง ควรทานยาซ้ำ

…พบความเสี่ยงในการเกิดอุบัติการณ์การตั้งครรภ์นอกมดลูกเพิ่มขึ้น 

*** ยาคุมฉุกเฉินไม่เป็นอันตรายต่อการตั้งครรภ์ครั้งใหม่ และไม่มีผลทำให้การตั้งครรภ์ครั้งถัดไปช้าลง 

การรับประทานยาคุมฉุกเฉิน 

ยาเม็ดฮอร์โมนเดียวโพรเจสโตเจน (0.75 mg) 

ชนิด 2 เม็ด

วิธีที่ 1 ทานเม็ดแรกทันทีไม่เกิน 72 ชั่วโมงหรือมีเพศสัมพันธ์ จากนั้นอีก 12 ชั่วโมงทานเม็ดที่ 2 

วิธีที่ 2 ทาน 2 เม็ดทันทีภายในเวลาไม่เกิน  72 ชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์

ยี่ห้อที่มีขายในประเทศไทย เช่น Madonna, Postinor

ยาเม็ดฮอร์โมนเดียวโพรเจสโตเจน (1.5 mg) 

ชนิด 1 เม็ด รับประทานทันทีภายในเวลาไม่เกิน  72 ชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์

ยี่ห้อที่มีขายในประเทศไทย เช่น Madonna one,Tansy one,Revoke-1.5

***ในสตรีที่มีน้ำหนักเกิน ควรรีบรับประทานให้เร็วที่สุดหลังมีเพศสัมพันธ์  

ผู้ที่ห้ามใช้ยาคุมกำเนิด  

1.มะเร็งของอวัยวะภายในของผู้หญิง มีเลือดออกช่องคลอดผิดปกติที่ไม่ได้รับการวินิจฉัย

2.เป็นหรือสงสัยเป็น มะเร็งเต้านม 

3.มีความผิดปกติของตับ โรคตับเฉียบพลันหรือตับแข็ง มะเร็งตับ 

3.ตั้งครรภ์ห้ามใช้

Source: 

โรงพยาบาลรามคำแหง - แพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางครบทุกสาขา

กองพัฒนาศักยภาพผู้บริโภค กระทรวงสาธารณะสุข